De ribben zijn de hele dag in beweging en dat is maar goed ook. Zonder de ribgewrichten is het lastig ademhalen. En zij hebben nog een bijzondere functie. Samen met de borstwervelkolom en het borstbeen (sternum) vormen zij de borstkas en bieden zij bescherming aan organen als het hart en de longen.
In dit artikel bespreken we de anatomie van de ribgewrichten. Onderaan vind je meer informatie over de verschillende aandoeningen van deze gewrichten.
Botstructuren van de ribgewrichten
In totaal zijn er 24 ribben, 12 links en 12 rechts van het midden. Deze ribben worden costae genoemd en zijn genummerd van boven naar beneden met de cijfers 1 t/m 12. Een rib is plat en krom zodat hij om de organen van de borstholte heen krult. De kortste ribben vinden we helemaal bovenin en onderaan, de ribben daar tussenin zijn het langst. Zij lopen allen van achter naar voren schuin naar beneden. Aan de voorkant zijn de ribben niet helemaal verbeend, het laatste stuk is van kraakbeen. Hoe verder naar bededen hoe groter het kraakbenig gedeelte van de rib is.
De ribben worden onderverdeeld in twee categorieen; de ‘echte’ en de ‘valse’ ribben. De echte ribben zijn de nummers 1 t/m 7, zij hebben een verbinding met het borstbeen. De valse ribben hebben geen directe verbinding met het borstbeen. Het kraakbeen van de ribben 8 t/m 10 is verbonden met het kraakbeen van de zevende rib en is zo dus indirect verbonden met het borstbeen. De onderste twee ribben zijn de zogenaamde zwevende ribben. Zij maken alleen een gewricht met de achterkant van de borstkas.
Aan de voorkant van de borstkas zijn de ribben verbonden aan het borstbeen, dit zijn de costosternale gewrichten. Dit borstbeen bestaat uit drie delen. Het bovenste deel is het manubrium sterni, dit is het breedste gedeelte. Hier maakt het borstbeen een gewricht met het sleutelbeen, het sternoclaviculaire gewricht, en de eerste rib. Het middelste gedeelte is het grootste onderdeel en heet het corpus sterni. Het processus xiphoideus is het smallere en puntig uiteinde van het borstbeen, hier zit de zevende rib aan vast.
De gewrichtskommetjes aan de achterzijde bevinden zich op de 12 borstwervels. De eerste, de elfde en de twaalfde rib maken ieder contact met één borstwervel. De overige ribben maken een gewricht met telkens twee borstwervels en de tussenwerveschijf. De rib maakt hier contact met het onderste gedeelte van het wervellichaam en het bovenste deel van de wervelboog van de wervel die hieronder ligt, dit is het costvertebrale gewricht. Daarnaast is er nog een verbinding van de rib met het dwarsuitsteeksel (processus transversus) van de borstwervel, dit is de costotransversale verbinding. De rib en de processus transversus waarmee hij contact maakt dragen hetzelfde nummer.
Tijdens de in- en uitademing bewegen de ribben mee. Bij de inademing worden de ribben opgetild en wordt de inhoud van de borstkas vergroot. Bij de uitademing zakken de ribben weer naar beneden en verkleind de inhoud weer.
Kapsels en banden van de ribgewrichten
Om een gewricht bijelkaar te houden zijn er verstevigend kapsel en banden aanwezig. Er is een band, ookwel ligament genoemd, die de rib met de tussenwervelschijf in het costovertebrale gewricht verbindt. Deze band loopt in het gewricht en verdeeld deze in tweeën, dit is het geval bij de ribben 2 t/m 10. Om elk costovertebraal gewricht is ook nog een gewrichtskapsel aanwezig. Dit kapsel is het sterkst aan de voorkant. De overige drie ribben hebben deze band niet, omdat zij slechts contact maken met één wervel.
Het costotransversale gewricht is omgeven door een dun gewrichtskapsel. Dit wordt versterkt aan de voor- achter- en bovenkant van het gewricht door gewrichtsbanden. Het kapsel en de banden van de gewrichten aan de rugzijde zorgen ervoor dat de ribben stevig verankerd zitten en de bewegingen van de ribben beperken.
De sternocostale gewrichten 1 t/m 7 aan de voorzijde van de borstkas zijn elk voorzien van een dun gewrichtskapsel dat aan de voor- en achterkant ondersteund wordt door banden. Deze lopen helemaal door op het borstbeen waardoor deze in zijn geheel wordt ‘ingepakt’.
Spieren van de ribgewrichten
Er zijn veel spieren die aan de ribben of rond de ribgewrichten aanhechten. Hier houden we dit aantal beperkt door alleen de spieren te bespreken die de ribben met het borstbeen, de ribben onderling of de ribben met de borstwervels verbinden. De inademing vergt aanspanning van spieren, de uitademing gebeurt grotendeels onder invloed van de zwaartekracht. Wanneer we dieper of krachtiger in- en uit willen ademen is er wel (meer) spierkracht nodig.
Aan de voorkant van de borstkas zijn er spieren aanwezig die de tweede t/m de zesde rib verbinden met het borstbeen. Dit zijn vrij korte spieren die helpen bij het naar beneden trekken van de ribben.
Tussen de ribben vinden we de intercostale spieren. Hier zijn er drie verschillende spieren te onderscheiden. De interne en de externe intercostale spieren liggen tussen twee opeenvolgende ribben, zij zijn respectievelijk actief bij de uit- en inademing. Deze spieren hebben een gekruist patroon ten opzichte van elkaar. De interne intercostale spieren bestaan eigenlijk uit nog een deel, de intercostalis intimi. Dan zijn er nog de subcostale spieren, deze hebben hetzelfde verloop als de interne intercostale spieren, maar zijn alleen te vinden in het onderste gedeelte van de borstkas.
Dan zijn er nog enkele spieren die ontspringen vanaf de nek- of borstwervels en aanhechten op de ribben en zo de ademhaling ondersteunen.
Tot slot is er het diaphragma, dit is de belangrijkste ademhalingsspier. Deze ligt als een soort koepel aan de onderkant van de borstkas en vormt als het ware de bodem. Het diaphragma wordt ook wel het middenrif genoemd en scheidt de borstholte van de buikholte. Het diaphragma is bevestigd aan de onderzijde van het borstbeen, de onderste zes ribben en aan de bovenste lendenwervels. Wanneer deze spier aanspant wordt de koepelvorm afgeplat en wordt de borstholte in de lengterichting vergroot.
Aandoeningen van de ribgewrichten
Via onderstaande links is meer informatie te vinden over verschillende aandoeningen van de ribben.
- Gebroken rib
- Gekneusde rib
- Syndroom van Tietze en costochondritis
- Ribdysfunctie
- Intercostale neuralgie
- Costo-iliacaal syndroom