Heup


Doordat het een gewichtsdragend gewricht is krijgt de heup door de jaren heen heel wat te verduren. Dit is ook een van de redenen waarom mensen bij heupklachten al snel denken aan oudere mensen met heupartrose die daar een nieuwe heup operatie voor nodig hebben. Helaas zijn er nog tal van andere aandoeningen die problemen aan de heup kunnen veroorzaken, ook bij jongere mensen.

In dit artikel bespreken we de anatomie van het heupgewricht. Onderaan vind je meer informatie over de verschillende aandoeningen van dit gewricht.

Botstructuren van de heup

Het heupgewricht (articulatio coxae) is een kogelgewricht en vormt een verbinding tussen het dijbeen (femur) en een bekkenhelft. Het kogelgewricht bestaat uit een kom en een bolvormige kop. Hier dankt de heup zijn ruime bewegingsmogelijkheden aan. Om de wrijving in het gewricht te minimaliseren is er een laagje kraakbeen aanwezig dat de kop en de kom bedekt. Het kraakbeen is glad en sponzig en wordt gevoed door gewrichtsvocht. Dit gewrichtsvocht wordt geproduceerd door het gewrichtskapsel en dient als smeermiddel. Hierdoor glijden de botuiteinden soepel over elkaar.
De heupkom, die we het acetabulum noemen, is onderdeel van het bekken. De heupkop is een onderdeel van het dijbeen. De rechter- en linker bekkenhelft vormen gezamenlijk het bekken. Elke bekkenhelft bestaat uit drie verschillende botstukken en die zijn vergroeid tot één geheel: het darmbeen, het zitbeen en het schaambeen. Deze drie botstukken vormen op de plaats waar ze aan elkaar grenzen de kom van het heupgewricht.

hip-joint-acetabulum-femur-head-caput-femoris-greater-trochanter-lesser-minor-major-ilum-front-skin-names

Bewegingen van de heup

Omdat het heupgewricht een zogenaamd kogelgewricht is, is het mogelijk om het bovenbeen ten opzichte van het bekken nagenoeg in alle richtingen te bewegen. Men kan dus het bovenbeen ten opzichte van het bekken naar voren en naar achteren bewegen. Het naar voren bewegen wordt anteflexie genoemd en het naar achteren bewegen noemen we retroflexie. Wanneer het bovenbeen zijwaarts geheven wordt noemen we dat abductie. De tegenovergestelde beweging, wanneer het bovenbeen naar binnen wordt bewogen, noemen we adductie. Ook kan het bovenbeen naar binnen (endorotatie) en naar buiten (exorotatie) worden gedraaid.

Kapsels en banden van de heup

Het heupgewricht heeft om zich heen een soort jasje, het gewrichtkapsel. Het gewrichtskapsel wordt op zijn beurt dan weer verstevigd door gewrichtsbanden, de ligamenten. Het gewrichtskapsel zorgt voor bescherming van het heupgewricht en produceert gewrichtsvocht voor het kraakbeen. Daarnaast zorgt het gewrichtskapsel dat de verschillende bewegingen van het gewricht geremd worden waar nodig. Bij volwassenen wordt het naar binnen en buiten draaien van het bovenbeen eerder geremd dan bij jonge kinderen.

Er zijn een aantal banden die belangrijk zijn voor de stabiliteit en beweeglijkheid van de heup. Zij zijn in staat een beweging af te remmen of juist toe te laten. Deze banden lopen van verschillende plekken op het bekken naar het dijbeen. Hier zitten zij onder de kop van het dijbeen vast. Daarnaast is er nog een bijzondere band, het lig. capitis femoris. Deze heeft als taak de kop van het dijbeen te voorzien van bloed door middel van de bloedvaten die hier doorheen lopen. Zonder deze band zou de heupkop afsterven.

hip-si-joint-sacroiliac-ilium-sacrum-femur-front-skin-names

Spieren en pezen van de heup

Rond het heupgewricht liggen de spieren die de bewegingen in het gewricht mogelijk maken.
Er zijn in totaal maar liefst 11 spieren die er (mede) voor zorgen dat de heup gebogen wordt. Deze bevinden zich veelal aan de voorzijde van de heup.
De spieren die zorgen voor het strekken van de heup vinden we terug in de bil en de achterkant van het bovenbeen.

Het zijwaarts heffen wordt gedaan door de spieren aan de buitenkant en het naar binnen bewegen van het been gebeurt door de spieren van de lies.

Dan kan de heup nog naar binnen en naar buiten draaien. De spieren die hiervoor verantwoordelijk zijn vinden we terug in de bil en zijn over het algemeen korte spieren die dicht bij het gewricht liggen.

Slijmbeurzen van de heup

Aangezien het heupgewricht erg beweeglijk is, bestaat de kans dat er wat wrijving ontstaat tussen botten, pezen en huid. Om dit te voorkomen zijn op deze risicoplekken slijmbeurzen aanwezig. Deze slijmbeurzen, ook wel bursae genoemd, zijn een soort zakjes gevuld met vocht die de wrijving tussen de structuren verminderen. De belangrijkste slijmbeurs is te vinden ter hoogte van de knobbel aan de buitenkant van de heup en heet de bursa trochanterica. Dit is het gedeelte dat contact maakt met de ondergrond wanneer men op de zij ligt. Bij een irritatie of een ontsteking wordt dat dus erg pijnlijk.

Aandoeningen van de heup

Via onderstaande links is meer te lezen over enkele vaak voorkomende aandoeningen van de heup: